Choroba zwyrodnieniowa kolana- co to oznacza?
Według statystyk choroba zwyrodnieniowa jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności osób starszych. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych (osteofitów), stwardnienia warstwy podchrzęstnej, powstawania torbieli podchrzęstnych oraz zaburzenia funkcji błony maziowej. Kosmki błony maziowej produkują płyn maziowy, który przestaje spełniać funkcję odżywczą dla chrząstki. Chrząstka traci swoje właściwości biologiczne i mechaniczne.
Choroba zwyrodnieniowa kolana – jak powstaje?
Ryzyko pojawienia się choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego wzrasta już po 45 roku życia. Do czynników wpływających na rozwój choroby zwyrodnieniowej zalicza się nadwagę, przebyte urazy, stany zapalne stawu, przebytą oddzielającą martwicę kostno-chrzęstną, wadliwe ustawienie kości piszczelowej względem kości udowej (koślawość i szpotawość), przykurcze, wolne ciała stawowe, zmiany w stawach sąsiednich, wrodzone anomalie (zniekształcenie kłykci kości udowej), patologie stawu rzepkowo-udowego (nawykowe zwichnięcia rzepki), choroby metaboliczne, choroby nerwowo-mięśniowe, sumujące się przeciążenia stawu kolanowego wynikające z trybu życia (sport zawodowy, nieergonomiczna praca).
Choroba zwyrodnieniowa kolana – objawy ?
Obszarem najczęściej objętym procesem zwyrodnieniowym jest przedział przyśrodkowy stawu kolanowego. Pierwszym objawem zwykle jest ból pojawiający się w trakcie ruchów, zwłaszcza w trakcie obciążania kończyny dolnej, wstawania z niskich krzeseł i schodzenia ze schodów. Bólowi mogą towarzyszyć: uczucie sztywności, osłabienie mięśni kończyny dolnej, uczucie zmęczenia, wrażenie blokowania stawu, wysięk w jamie stawu, zniekształcenie i pogrubienie obrysów kolana. Ból prowadzi do odruchowego zgięcia stawu kolanowego, sprzyjającego obkurczaniu się więzadeł i torebki stawowej. W konsekwencji dochodzi do ograniczenia ruchomości, zaników mięśniowych (szczególnie mięśnia czworogłowego uda), utraty wytrzymałości mięśni, ograniczenia sprawności ruchowej i ograniczenia codziennej aktywności pacjenta. Rzepka może być nieznacznie przemieszczona ku górze, a jej bierna ruchomość ograniczona. W okresie zaostrzeń staw wykazuje gromadzenie się nadmiernej ilości płynu stawowego, wzmożenie ucieplenia i zaczerwienienie. Podczas ruchów rzepki i stawu kolanowego wyczuwalne jest trzeszczenie spowodowane ocieraniem się nierównych powierzchni stawowych. Maksymalne ruchy zgięcia, prostowania i rotacji wywołują ból. Okresy zaostrzeń choroby przeplatają się z długimi nieraz remisjami.
Jak wygląda choroba zwyrodnieniowa kolana na obrazie RTG?
Zmiany radiologiczne w przypadku gonartrozy polegają na zaostrzeniu guzków wyniosłości międzykłykciowej kości piszczelowej i zniekształceniu powierzchni stawowej rzepki. Widoczne staje się zwężenie szpary stawowej stawu kolanowego zazwyczaj jednostronne, wynikające ze ścieńczenia chrząstki. Zwężeniu może ulegać również szpara stawu rzepkowo-udowego. W późniejszym okresie powstają osteofity na brzegach rzepki i krawędziach stawowych piszczeli. W zaawansowanej chorobie pojawia się znaczna sklerotyzacja podchrzęstnej tkanki kostnej w miejscu największego obciążania, wolne ciała śródstawowe oraz zmiany torbielowate. Obraz radiologiczny często ujawnia zaburzenia osi stawu kolanowego. Należy jednak pamiętać, że u niektórych osób pomimo dużego nasilenia zmian radiologicznych, objawy kliniczne są niewielkie.
Jak leczyć chorobę zwyrodnieniową kolana?
Procesu zwyrodnieniowego nie da się zatrzymać, można jedynie spowolnić progresję niszczenia stawu. Niezmiernie ważna jest odpowiednia profilaktyka. U dzieci należy dbać o prawidłowe stosunki anatomiczne i czynnościowe w stawie. U dorosłych wskazany jest racjonalny tryb życia, leczenie chorób zaburzających metabolizm kości, unikanie nadwagi, modyfikacja pracy i aktywności sportowej. Leczenie polega na odbudowaniu siły i wytrzymałości mięśni kończyny dolnej, zwiększeniu zakresu ruchomości i poprawie stereotypu chodu poprzez zastosowanie fizjoterapii. Ponadto przeciwzapalnie i przeciwbólowo wykorzystuje się fizykoterapię i farmakoterapię. Istnieją doniesienia naukowe potwierdzające skuteczność preparatów kwasu hialuronowego. Dostawowa aplikacja roztworu kwasu hialuronowego może korzystnie wpływać na elastyczność, lepkość i właściwości ochronne płynu maziowego. Ponadto pacjenci odczuwają poprawę po podaniu PRP (osocza bogatopłytkowego). Leczenie operacyjne natomiast polega na korekcji niefizjologicznego ustawienia osi kończyny (osteotomii), poprawnym leczeniu złamań, artroskopowej naprawie uszkodzeń więzadeł i łąkotek, naprawie chrząstki stawowej, a w ostateczności na wymianie powierzchni stawowych (endoprotezoplastyce).